مشارکت عمومی - خصوصی

 مفهوم مشارکت عمومی - خصوصی (Public-Private Partnership)

مشارکت عمومی - خصوصی ساز و کاری است که در آن بخش عمومی (دولت و سایر نهادهای حکـومتی) بـه منظور تأمین خدمات زیربنایی (اعم از آب و فاضلاب، حمل و نقل، سلامت، آمـوزش و ... ) از ظرفیـتهـای بخـش خصوصی  (اعم از دانش، تجربه و منابع مالی) استفاده مینماید.

به بیان دیگر بخش خصوصی به نیابت از دولت در برخی از وظایف و مسئولیتهای تأمین این خدمات نقـش آفرینـی مـینمایـد. در مشـارکت عمـومی - خصوصـی قراردادی بین بخش عمومی و بخش خصوصی به منظور تسهیم ریسک، مسئولیت، منـافع و هـم افزایـی منـابع و تخصص هر دو بخش در ارائه خدمات زیربنایی منعقد میگردد. در مشارکت عمومی - خصوصـی نقـش دولـت از سرمایه گذاری، اجرا و بهره برداری در پروژههای زیرساختی به سیاستگـذار و تنظـیم کننـده مقـررات و نـاظر بـر کیفیت و کمیت ارائه خدمات تبدیل میشود.

 تفاوت مشارکت عمومی - خصوصی با قراردادهای برونسپاری و پیمانکاری

• مشارکت عمومی - خصوصی تنها با هدف تأمین مالی پروژه انجام نمی‌شود و بهره‌گیری از دیگر ظرفیت‌های بخش خصوصی مانند دانش و تجربه تخصصی، مهارت‌های مدیریتی، انگیزه جهت مصرف بهینه منابع نیز می‌تواند مورد توجه باشد؛ با این توضیح که در مشارکت عمومی - خصوصی به دلیل انتقال ریسک و مسئولیت بیشتر به بخش خصوصی، نتایج عوامل فوق تأثیر بیشتری خواهند داشت.
• تفاوت مشارکت عمومی - خصوصی با قراردادهای برونسپاری و پیمانکاری در میزان ریسک و مسئولیت منتقل شده به بخش خصوصی و همچنین در نحوه پرداخت به او می‌باشد. پرداخت در قراردادهای برونسپاری و پیمانکاری بر اساس حجم عملیات انجام شده (Output) بوده اما در مشارکت عمومی - خصوصی بر اساس نتایج حاصل شده (Outcome) می‌باشد. بعنوان مثال در پروژه احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در حالت پیمانکاری بر اساس میزان پیشرفت مستحدثات پروژه به پیمانکار پرداخت صورت می‌گیرد (فارغ از اینکه پروژه با چه هزینه یا زمانی تکمیل و به بهره‌برداری برسد) اما در حالت مشارکتی تنها در صورتی که پروژه تکمیل و بهره‌برداری شود و محصول پروژه (پساب) با کیفیت مطلوب عینیت پیدا نماید، بازپرداخت سرمایه بخش خصوصی از محل عواید پروژه یا خرید خدمت بخش عمومی تأمین می‌شود. به بیان دیگر در روش پیمانکاری تکیه بر روی انجام عملیات عمرانی بوده اما در روش مشارکتی تکیه بر روی انجام فعالیت‌های توسعه‌ای و افزایش کمیت و کیفیت ارائه خدمات زیربنایی است.
• در حالت کلی تفاوت خصوصی سازی کامل (Full Privatization) با مشارکت عمومی - خصوصی در انتقال کامل دارایی‌های فیزیکی و غیرفیزیکی (اعم از مستحدثات، زمین، برند) و کنترل و نظارت کمتر بخش عمومی می‌باشد.

 انواع روش‌های انجام پروژه در مشارکت عمومی - خصوصی 

 روش‌های انجام پروژه می‌تواند در طیف وسیعی از انواع الگوها (بسته به وضعیت مالکیت و نحوه تقسیم مسئولیت و ریسک‌ها) مورد توجه باشد. این طیف از الگوی کاملاً دولتی شروع شده و تا کاملاً خصوصی ادامه پیدا می‌کند. الگوهای مشارکت عمومی - خصوصی مابین ابتدا و انتهای این طیف قرار داشته و بسته به میزان نقش‌آفرینی بخش خصوصی و مسئولیت‌ها و وظایف او در پروژه (اعم از مدیریت، تأمین مالی، طراحی، ساخت، بهره‌برداری) می‌تواند شامل طیفی مانند شکل زیر باشد:

  انواع الگوهای مشارکت عمومی - خصوصی را می‌توان بر اساس تسهیم ریسک بین طرفین، مسئولیت‌ها و وظایف و نحوه بازگشت سرمایه طرف خصوصی به صورت زیر برشمرد:
• ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) و تجهیز و بازسازی، بهره‌برداری و انتقال (ROT)
• ساخت، بهره‌برداری، پرداخت اجاره به طرف عمومی و انتقال (BOLT) و تجهیز و بازسازی، بهره‌برداری، پرداخت اجاره به طرف عمومی و انتقال (ROLT)
• ساخت، پرداخت اجاره به طرف خصوصی، انتقال (BLT)
• ساخت، مالکیت و بهره‌برداری (BOO) و تجهیز و بازسازی، مالکیت و بهره‌برداری (ROO)
• مدیریت بهره‌برداری و نگهداری (O&M)؛ بهره‌برداری و پرداخت اجاره به طرف عمومی (OL) و انتقال، بهره‌برداری و انتقال (TOT)
• سرمایه‌گذاری مشترک براساس قاعده آورده‌ها و تقسیم محصول به نسبت سهم‌الشرکه (Joint Venture)
• تامین مالی، ساخت و بهره‌برداری توسط بخش غیردولتی به‌همراه حق استفاده از محصول پروژه (واگذاری امتیاز یا بیع متقابل)
• فروش طرح یا پروژه (اعم از نیمه‌تمام و تکمیل شده و آماده بهره‌برداری) به بخش غیردولتی با حفظ کاربری پروژه

                    سپید رهنمون را در پروژه های مشارکت عمومی - خصوصی بعنوان مشاور خود انتخاب کنید